Аннотация: Хлопчык з нашага часу перамяшчаецца ѓ сярэднiя вякi i становiцца маркiзам. Але Юлiя Цэзара - як клiчуць хлопчыка, чакае не самы ласкавы прыём, i яго прыгоды становяцца вельмi дзiкiмi.
Прыгоды Хлопчыка-маркiз
АНАТАЦЫЯ
Хлопчык з нашага часу перамяшчаецца ѓ сярэднiя вякi i становiцца маркiзам. Але Юлiя Цэзара - як клiчуць хлопчыка, чакае не самы ласкавы прыём, i яго прыгоды становяцца вельмi дзiкiмi.
. РАЗДЗЕЛ Љ 1.
Хлопчык iшоѓ па дарозе i бачыѓ вакол сябе нейкi сярэднявечны горад, у якiм чаргавалiся жабракi хацiны i добрыя дамы з белага каменя.
Юлiй быѓ у дарагiм i раскошным гарнiтуры. На нагах фарсiстыя, надраеныя боты, а на галаве капялюш з пяром. Цяпер ён быццам бы шляхетная асоба - юны маркiз, якому гадоѓ трынаццаць, але ён спадчыннiк шляхетнага роду.
Хлопчык iдзе, тупаючы абцасамi, i ѓсмiхаецца. Мiма прабягаюць дзецi. Амаль усе басаногiя, у iрваным, простым адзеннi, але вясёлыя, загарэлыя, з усмешкамi.
Вось сапраѓды дзецi амаль заѓсёды ѓсмiхаюцца i ѓ добрым настроi. I iм не трэба прыкiдвацца. А калi дзiця хмурыцца i сумнае, то ѓ яго нешта балiць, цi нейкiя сур'ёзныя непрыемнасцi. Тыпу двойкi ѓ дзённiку.
Юлiй жа, стаѓшы шляхетным, хоць малалетнiм маркiзам заспяваѓ:
- Я кароль, мне ѓсё падуладна,
Кiрую вельмi горача...
I трымцiць уся Зямля,
Пад пятою караля!
I хлапчук, як возьме i засмяецца, паказаѓшы свае жамчужныя, зiготкiя на сонцы зубы.
Вось гэта, сапраѓды, дзяцюк, якi, калi трэба, горы згорне. Мiма прабегла зiготкая босымi, ружовымi пятачкамi дзяѓчынка гадоѓ дзесяцi, працягнула руку i папрасiла:
- Дай мне капеечку, шляхетны сеньёр!
Хлопчык дастаѓ з кашалька залатую манету, кiнуѓ яе дзяѓчынцы i сказаѓ:
- Вазьмi, але пры ѓмове!
Дзяѓчынка тупнула маленькай, загарэлай, падрапанай дзiцячай ножкай i спытала:
- Пры якой умове, спадар?
Юлiй адказаѓ:
- Ты нiкому не скажа, што я табе даѓ манету.
Дзяѓчынка трасянула рудымi валасам i спытала:
- А чаму? Бо гэта добрая справа.
Хлопчык-маркiз лагiчна адказаѓ:
- Таму што тады набяжыць цэлая рава жабракоѓ, босых, абарваных дзяцей, i яны не дадуць праходу.
Дзяѓчынка перахрысцiлася i ѓрачыста вымавiла:
- Клянуся, Божай Мацi, нiкому не скажу!
I блiснуѓшы, босымi, круглымi пятачкамi, пабегла далей.
А Юлiй, адчуѓшы ѓ сабе прыток натхнення, заспяваѓ;
Я ганаруся сваёй краiнаю,
Яна адкрыла космасу прастору.
Хоць атакуюць арды з Сатанаю -
Зусiм не прахадны бывае двор!
Мы, хлопчыкi ваяѓнiкi хвацкiя,
Бяжым у атаку прама на ворагаѓ...
Мароз, гурба, а ножанькi босыя,
На тварах шмат вiдаць сiнякоѓ!
Хлапчукоѓ, зрэшты, вораг не спынiць,
Умеем бiцца вельмi адважна мы...
I фюрара, паверце, так уроем,
Прыйдзе адплата слугам безданi-цемры!
У iмя самай прамянiстай Айчыны,
Мы будзем, прама, смела ваяваць...
Пабудуем мы вяршынi камунiзму,
I разаб'ем любую, ведайце, раць!
Мы пiянеры, проста яшчэ дзецi,
Наш гальштук чырвоны - колеры кумача...
Але за краiну сваю, павер, у адказе,
I будзе славiць справу Iльiча!
Так, наша Радзiма, павер, выдатная,
У ёй у запаляр'i яблынi квiтнеюць...
I з хлопчыкамi ѓ лаянку iсцi небяспечна,
Яны фашыстаѓ у трэскi разаб'юць!
Мы будзем захапляцца камунiзмам,
Якi будуем у шчасцi i каханнi...
I зможам палiчыцца мы з фашызмам,
Што пралiвае акiян крывi!
Не верце, пiянерам быць не слаба,
Я хлопчык, але баец такi круты...
Для нас, паверце, нават свету мала,
Шпурнуѓ гранату босаю нагою!
Страчу я па фашыстах вельмi трапна,
I стаѓ вельмi актыѓна пападаць...
I не ратуе нават сетка,
I атрымлiваю я стабiльна пяць!
Не верце, што фашызм непераможны,
Я з iм ваяваѓ адважна, пiянер...
Над намi крылы рыюць херувiмы,
Пакажам астатнiм зараз прыклад!
Бiлiся ѓ Iмя Бога Iсуса,
I з намi вялiкi Бог Сварог...
Ведалi мы перамогi славы густу,
Бо з намi сiла, Белы, Мудры Бог!
Так, Радзiма мая за ѓсё даражэй,
Я пiянер, за Русь зараз б'юся...
I рушу проста фюрара па мордзе,
Дык вось хлапчук бейся i не трусь!
Патрапiѓ я неяк у палон да ворага выпадкова,
Дзiцяцi фрыцы пятачкi прыпалiлi...
Агонь пад падэшвамi палiць немiласэрна,
Зламалi пальцы хлопчыка ногi!
Поролi вельмi моцна, ледзь да смерцi,
Да грудзей жалеза з запалам паднеслi...
Фашысты, гэта нiбы з пекла чэрцi,
Ледзь галаву хлапчуку не знеслi!
Яны мяне вялi да пятлi босага,
Хоць я яшчэ зусiм, лiчы малец...
I шмат чуѓ словы злога,
Але Сталiн усё роѓна ты мне бацька!
У момант апошнi стрэл партызана,
Шэраг зласлiвых катаѓ скасiѓ...
Ворагам тады не здалося мала,
Хоць нехта ѓ дзiкiм страху галасiѓ!
Я зноѓ у свой атрад вярнуѓся,
Па снезе басанож дзяцюк бягу...
I вярбы над сумётамi трасуцца,
Не дам лiтасцi вiдаць я ворагу!
Няхай славiцца эпоха камунiзму,
I Сталiн самы слаѓны наш бацька...
Развеем у попел арды мы фашызму,
Хто з намi, той навечна малайчына!
Так, наша Радзiма не ведае меры,
Мы будзем фрыцаѓ заѓзята нiшчыць...
Пазбавiм край ад лютай халеры,
Каб здолець сабе прызы забраць!
Я хлопчык, пiянер, вялiкi ваяка,
Брус, паверце, нiбы волат...
А Гiтлер, гэта проста, ведайце, бяка,
А мне Сварог толькi з Родам спадар!
I калi трэба, час камунiзму,
Наступiць у славе вiцязяѓ краiны...
Зламаем ланцугi злога рэваншызму,
I адаб'ем патокi цемры арды!
Вось мы ѓ Берлiн байцы ѓступаем,
Бярэм на прыступ бункеры, палацы...
Прыйшла перамога ѓ прамянiстым траѓнi,
Ганарыцца намi ѓнукi i бацькi!
Добра хлапчук-маркiз праспяваѓ, проста выдатна. Хаця песня была не з той оперы, i з iншага часу. I наогул, не зусiм дарэчная да дадзенага моманту. Але праспяваѓ i задавальненнем i пачуццём, i гэта ѓжо выдатна.
Да Юлiя пад'ехалi некалькi коннiкаѓ на вараных конях i ѓ даспехах. Самы буйны з iх, у пазалочаным шлеме, грозна спытаѓ:
- Што гэта тут такое спяваеш? Ты што, замежнiк?
Юлiй смела адказаѓ:
- Калi i так, то што!
Грамiла заѓважыѓ:
- Адзенне ѓ цябе раскошная, але ты iдзеш пешшу, а не на канi. А гэта яшчэ чаму?
Хлопчык-маркiз у адказ iранiчна праспяваѓ:
Ну чаму,
Жыць немагчыма па розуме,
Ну чаму,
Нельга не верыць нiкому,
Ну чаму, нас жыццё не вучыць нiчому,
Ну чаму, ну чаму!
Грамiла адзначыѓ:
- Мы цябе арыштуем i адправiць у катавальны склеп. Там каты высветляць, хто ты такi. Можа, нават шпiён!
Юлiй адказаѓ жорсткiм тонам:
- Я маркiз дэ Цэзар!
Кiраѓнiк вартавых рыкнуѓ:
- Дакумент пакажы!
Хлапчук палез за пояс. Ён тое ведаѓ, што ѓ гэтым свеце, ён маркiз са шляхетнага роду. Але гэта яшчэ трэба давесцi. I паказаць дакумент з гербавай пячаткай.
Але вось нешта дакумента i не было. Як прыгожага беласнежнага каня. Хлопчык успомнiѓ, што конь i дакумент, i зброю ён пакiнуѓ у заклад у вампiра Геса. Чаму?
Вампiр за гэта выпусцiѓ палонных дзяцей. I павiнен быѓ вярнуць заклад, калi б Юлiй змог знайсцi чароѓную табакерку, якую гэты чарадзей-крывасмок недзе ѓ гэтым горадзе пасеяѓ.
Юлiй разлiчваѓ яе вылiчыць, але вось гэтая мiсiя ѓ яго вылецела з галавы. Вось так атрымалася.
I зараз хлопчык апынуѓся ѓ цяжкiм становiшчы. Без дакументаѓ яму нiхто не паверыць. А адзенне можна i ѓкрасцi, як i золата.
Стражнiкi, бачачы разгубленасць Юлiя, саскочылi з коней. Спяшаючыся абшукалi хлапчука, забралi золата. Сарвалi таксама дарагi камзол i фарсiстыя боты. Пасля чаго, звязалi хлопчыка.
I босага, у адной кашулi i закатаных штанах, з вяроѓкай на шыi павялi ѓ замак.
Юлiй адчуваѓ сябе прынiжаным. Яго вядуць, як сабаку, цi раба на павадку. Ды яшчэ i рукi звязаныя за спiной, ад чаго балюча, i пэндзлi, i локцi, i плечы зацякаюць i пакутлiва ныюць.
Ды i вулiца бруку сярэднявечнага горада вельмi брудная, i па ёй раскiданыя конскiя i каровiныя ляпёшкi. Ад чаго вельмi брыдка.
Босыя падэшвы хлапчук даволi пругкiя i мазолiстыя. Яны яшчэ не паспелi зняжыцца i размягчыцца. Хутчэй ён пакутуе ад страты дарагiх i блiскучых ботаѓ маральна, чым фiзiчна.
Але брыдка адчуваць сябе абрабаваным. I нiбы ты ѓжо не маркiз, а прасталюдзiн.
Хлопчык крочыѓ, шлёпаючы босымi нагамi, яго настрой быѓ не мажорным.
Аднак, каб крыху падняць настрой, можна было б i праспяваць. Але ѓ галаву нешта нiчога не прыходзiла. Нiбы адключылi натхненне. I поѓная адсутнасць энтузiязму.
Юлiй уздыхнуѓ яшчэ мацней. Да яго нечакана падбегла ранейшая, басаногая дзяѓчынка ѓ iрванай, жабрацкай сукенцы i прачырыкала:
- Ты палоннiк?
Стражнiк прыкрыкнуѓ на дзiця:
- Адвалi! Мы вядзем на допыт шпiёна!
Дзяѓчынка залепятала:
- Ого! Але ж гэта так цiкава!
Галоѓны стражнiк заѓважыѓ:
- Калi хочаш, каб табе кат падсмажыѓ пяткi, то можаш iсцi з намi. Можа быць, ты яго саѓдзельнiца?
Дзяѓчынка запярэчыла:
- Не! Я яго ѓпершыню бачу. Але ён яшчэ хлопчык, i няѓжо вы яму будзеце пячы падэшвы агнём?
Галоѓны стражнiк кiѓнуѓ:
- Вядома! Каты ѓ нас прафесiяналы. I чакаюць хлапчука i прэнгу, i бiзун, i распаленыя кляшчы!
Дзяѓчынка прачырыкала:
- Але ж гэта так жорстка!
- Мы i цябе зараз выпорем! - I стражнiк замахнуѓся на дзяѓчынку бiзуном. Тая адскочыла i кiнулася бегчы, мiльгаючы голымi, ружовымi пяткамi.
Юлiй цяжка ѓздыхнуѓ. Яго настрой быѓ не мажорным. А зараз i зусiм сапсавалася.
Вось хлопчыка падвялi да плота з вострымi дзiдамi па версе. Тут размяшчаѓся будынак гарадской турмы. I гэта сапраѓдны форт. У двары турмы, якраз лупцавалi дзяѓчынку. Яна была даволi прыгожая, хоць крыху худая i кашчавая. I яе па голай спiне хвастаѓ бiзун ката. Сам катаваѓ быѓ у чырвоным балахоне, i даволi мясiсты i масiѓны.
I бiѓ моцна. У дзяѓчыны ѓся спiна i бакi былi спаласаваны, i сцякала кроѓ. Яна ва ѓсю глотку лямантавала ад болю.
Юлiй адчуѓ млоснасць i адвярнуѓся. Так, ваѓкаватыя тут норавы. Але хутка, вiдаць, бiзун пройдзе i па яго мускулiстай, загарэлай, жылiстай спiне.
Юлiй уздрыгнуѓ. Пасля прыемнага цяпла нагрэтых на сонца камякоѓ бруку i двара, босыя ногi хлопчыка адчулi холад i волкасць усярэдзiне турмы.
Юлiй праспяваѓ:
Трыножка, я твой нязменны арыштант,
Загiнулi юнацтва i талент...
У тваiх сценах!
I хлопчык зноѓ мiжволi здрыгануѓся. Яго адразу ж павялi ѓ катавальны склеп. Каты, як вядома, не церпяць прастою. Ды i праца ѓ iх нялёгкая, часам даводзiцца ѓкалываць круглыя суткi.
Ды i гледзячы каго катаваць. Не заѓсёды ж трапляюцца прыгожыя дзяѓчыны i прыгожыя хлопчыкi.
Галоѓны стражнiк перадаѓ Юлiя галоѓнаму кату. Судзячы па стогнах i выю, iшла вельмi iнтэнсiѓная праца.
Галоѓны кат паглядзеѓ на Юлiя i адзначыѓ:
- Добры! Ну, завошта цябе да нас?
Хлопчык адказаѓ:
- Нi за што!
Галоѓны стражнiк паведамiѓ:
- Ён выдаваѓ сябе за графа...
Юлiй перабiѓ:
- За маркiза!
Буйны воiн кiѓнуѓ:
- Тым больш! I мы падазраём, што гэта шпiён! Трэба выбiць у яго прызнанне i iмёны саѓдзельнiкаѓ.
Кат паводле кiѓнуѓ:
- Зразумела! Але ѓ нас пакуль дыбкi занятыя. Зрэшты, паспрабуем iспанскiя боты.
Галоѓны стражнiк пацвердзiѓ:
-Я веру ѓ ваш прафесiяналiзм.
Старэйшы кат заѓважыѓ:
- Iспанскi бот, гэта вельмi балючае катаванне. Можа, i так нам раскажаш, хто цябе накiраваѓ сюды i з якой мэтай?
Юлiй заявiѓ:
- Нiхто мяне не накiроѓваѓ. Я сам па сабе.
Галоѓны катаваѓ кiѓнуѓ:
- Прыступайце!
Памочнiкi ката схапiлi хлапчука i пацягнулi яго да сталёвага ѓ шыпах крэсла. Паколькi Юлiй ужо б басанож, то яму крыху вышэй паднялi закатаную штанiну i падцягнулi прыбор. Ён павiнен быѓ пры павароце кола паступова здушваць нагу.
Старанна замацаваѓшы, кат пажадлiва ѓхмыльнуѓся.
У зале сядзелi пiсцы, i яны запiсвалi ѓсе паказаннi. А таксама стаяла нечалавечае выццё, што вырывалася з глыток катуемых. Двое з пiсцоѓ падрыхтавалiся запiсваць усё, што скажа Юлiй.
Хлапчук з прыкрасцю спытаѓ:
- А вам самiм не брыдка тое, што вы робiце?
Кат лагiчна заѓважыѓ:
- У кожнага свая праца. Залатарам таксама не падабаецца тое, што яны робяць, але iх праца таксама па-свойму карысная. Вось i мы, напрыклад, таксама прыносiм карысць, выкрываючы такiх шпiёнаѓ, як ты!
Юлiй упэѓнена вымавiѓ:
- Я не шпiён!
Каты кiѓнуѓ:
- Вось гэта мы зараз i высветлiм. Правядзем з табой допыт з прыхiльнасцю, i ты нам усё раскажаш.
Да iх падышла жанчына з вогненна-рудай шавялюрай i, паставiѓшы пясочны гадзiннiк, вымавiла:
- Паколькi яму яшчэ няма пятнаццацi - узросту паѓналецця, то катаваць яго можна толькi той час, калi сыплецца пясок у гадзiнах.
Кат заѓважыѓ:
- А можа яму ѓжо ёсць пятнаццаць. Мускулы то лiтыя!
Рудая кiѓнула:
- Цалкам магчыма! Але ѓ дадзеным выпадку, хай будзе зберагалы рэжым. Я сама буду круцiць кола, каб не зламаць дзiцяцi косцi.
Кат пацвердзiѓ:
- Так, ты вялiкi спецыялiст па катаваннях смаркачоѓ. Але ѓсё ж, практыка паказвае - жорсткi метад, i ёсць самы эфектыѓны!
Рудая жанчына, замест адказу, крутанула валiк iспанскага бота. Юлiй адчуѓ, як метал сцiснуѓ ступню. Акрамя таго, яшчэ i шыпы крэсла праз тонкую кашулю непрыемна калолi спiну.
Жанчына кат ласкава спытала:
- Табе балюча, мой хлопчык?
Юлiй шчыра адказаѓ:
- Трохi!
Рудая яхiдна ѓсмiхнулася:
- Зараз будзе балючай!
I зноѓ крутанула валiк. Боль узмацнiлася. Здушыла куды мацней.
Юлiй рашуча адказаѓ:
- Так, вы ад мяне нiчога не даможацеся!
Жанчына-кат паглядзела хлапчуку ѓ вочы i заѓважыла:
- Магчыма! - I ѓсмiхнуѓшыся, дадала. - А ведаеш, я думаю, што ты напэѓна нядрэнна ѓмееш бiцца.
Хлопчык кiѓнуѓ:
- Паняцце ёсць.
Рудая прапанавала:
- Давай, я табе прапаную бой з такiм жа дзецюком, як i ты. Калi пераможаш, то сёння цябе катаваць не будуць.